Op het laatst verovert de Romeinse republiek steeds meer land, maar daardoor worden de generaals ook machtiger. Eén zo’n generaal is Gaius Julius Caesar. Door zijn verovering van het grote Gallië (ongeveer Frankrijk en België) is hij zo machtig en populair geworden dat de senatoren hun macht in gevaar zien en Caesar bevelen zijn functies neer te leggen. Caesar snapt dat als hij dat doet, ze hem zullen arresteren, dus trekt hij met zijn leger naar Rome en breekt er een burgeroorlog uit. Na een paar jaar vechten is hij de grote winnaar en mag een triomftocht in Rome houden. Kort daarna wordt hij “Dictator voor het leven”. Maar zijn leven duurt daarna niet lang meer…

Caesar. Eigenlijk is zijn voornaam niet Julius maar Gaius. Julius is de naam van zijn familie, een oud geslacht van patriciërs. Caesar is een ambitieuze politicus, die niet van tegenstanders houdt. Het leger en het volk zijn echter dol op hem, zodat Caesar gemakkelijk Rome in kan nemen en zich door de achtergebleven senatoren tot dictator kan laten benoemen. Hoewel je maar voor een halfjaar dictator kunt zijn, laat Caesar zijn termijn steeds verder uitstellen. Eerst voor tien jaar, later voor de rest van zijn leven! Maar al een tijdje later, in 44 v. Chr. wordt Caesar vermoord.

Triomf. Romeinse generaals mogen na een grote overwinning soms een triomftocht houden in Rome. Vooraan in de optocht komen de krijgsgevangenen en de oorlogsbuit, daarna de hoge officieren en daarna pas de aanvoerder zelf. Als triomfator rijd je op een strijdwagen en krijg je speciale kleren aan: rode schoenen, een purperen toga en een vergulde lauwerkrans. Misschien werd het gezicht van zo’n triomfator ook nog rood geverfd om op de oppergod Jupiter te lijken. Caesar doet echter iets vreemds. Na de triomftocht blijft hij zijn rode schoenen en purperen toga dragen. Net zoals de koning van Rome vroeger deed. Hij zal toch geen koning van de Romeinen willen worden?

Vercingetorix. Caesar is door zijn verovering van Gallië heel populair geworden bij zijn leger en bij het Romeinse volk. Gallië is een erg groot gebied en het heeft Caesar wel acht jaar (58 t/m 50 v. Chr.) gekost om het te veroveren! In de laatste paar jaar gingen de Gallische stamhoofden samenwerken in de hoop dat ze de Romeinen toch weg konden krijgen uit hun land, maar dat mislukte. Vercingetorix, de verslagen leider van de opstand, wordt vijf jaar later in de triomftocht meegevoerd als gevangene. Na afloop wordt hij ter dood gebracht.

De soldaten. Het leger mag Rome doorgaans niet in, want dan zou een generaal veel te gemakkelijk de macht kunnen grijpen. Caesar deed dit toch, omdat hij vermoedde dat hij opgepakt zou worden als hij in zijn eentje naar Rome ging. Voor een triomftocht moet een leger dus ook buiten de stad wachten en wapens mogen ook niet mee naar binnen. Bij zo’n optocht dragen de soldaten misschien zelfs wel speciale kleren, zoals een keurig witte tunica en soms zelfs net zo’n lauwerkrans als hun aanvoerder. Ook mogen ze gekke liedjes zingen waarin ze hun veldheer plagen met zijn zwakheden. Over Caesar zingen ze bijvoorbeeld dat hij een kaalkop en een vrouwengek is!

Het volk. Het gewone volk van Rome is dol op Caesar. Hij doet namelijk van alles om hen tevreden te stellen. Caesar laat brood uitdelen aan de armen en houdt gratis gladiatorenspelen. Ook bestrijdt hij corruptie. Caesar doet zich dus eigenlijk voor als een weldoener, die Rome gered heeft van alle chaos, ruzie en corruptie. Ook de verovering van Gallië maakt hem erg populair bij de mensen. Voor het gewone volk is Caesar dus een held, maar niet iedereen denkt er zo over…

Boze senatoren. Een deel van de senatoren was Rome ontvlucht om met hun legers tegen Caesar te vechten. Die werden verslagen. Maar ook de senatoren die wel in Rome waren gebleven en niet tegen Caesar hadden gevochten, waren lang niet allemaal blij met de afloop. Caesar speelt in zijn eentje de baas en gaat zich bovendien steeds meer als een koning gedragen. Uiteindelijk wordt Caesar daarom op 14 maart 44 voor Christus vermoord door een groep senatoren, onder leiding van Brutus en Cassius. Dit gebeurt midden in de Senaat tijdens een vergadering, waarbij Caesar wel 23 dolksteken oploopt! De moordenaars doen dit om de Romeinse republiek te redden, maar er komt juist een nieuwe strijd om de macht van. Bovendien is het Romeinse volk woedend op de moordenaars!

 

WIST JE DIT AL?

– Eigenlijk zijn er een heleboel Julius Caesars geweest. Julius (of eigenlijk Iulius) was namelijk een familienaam, terwijl Caesar een herkenningsnaam (een soort bijnaam van de familie) was. Caesars voornaam was Gaius. Maar hij was ook niet de eerste Julius Caesar die Gaius heette.

– De bijnaam Caesar was al zo oud dat niemand meer precies wist wat hij betekende. Volgens sommige verhalen betekende het “krullenbol”, omdat een voorouder van Caesar als baby opvallend veel haar had gehad. Of het sloeg op hele blauwe ogen van die voorvader of op een geboorte met de keizersnede. Er was zelfs een verhaal dat het “olifant” betekende in een vreemde taal, omdat de voorouder een olifant gedood had.

– In Caesars familie werden de mannen vaak vroeg kaal. Misschien sloeg de bijnaam Caesar dus inderdaad op haren, juist als een grapje. Ook Caesar werd jong kaal en kamde dus zijn haar naar voren, over de kale plekken heen.

– Als triomfator draagt Caesar een vergulde lauwerkrans, een krans van laurierbladeren. Als je nu als held wordt behandeld zeggen mensen dat je “gelauwerd” bent.

– De beroemde Engelse toneelschrijver William Shakespeare maakte een groot toneelstuk over Julius Caesar. Omdat de moord op Caesar halverwege plaatsvindt, gaat het titelpersonage dus opvallend vroeg dood.

– Caesar deed in de loop van zijn leven wat beroemde uitspraken. In 49 v. Chr. was Caesar met zijn leger bij de Rubicon, een kleine rivier in Italië die het leger niet mocht oversteken om niet te dicht bij Rome te komen. Toen Caesar besloot deze wet aan zijn laars te lappen zei hij: ‘Alea iacta est!‘ Oftewel: ‘De teerling (dobbelsteen) is geworpen!’ Caesar bedoelde hiermee dat er geen weg meer terug was en hij nu alles moest doen om te winnen.

– Caesars beroemdste uitspraak is ‘Veni, vici, vici!‘ Hij zei dit na een korte oorlog als grapje om te vertellen dat het een makkie was geweest. Het betekent: ‘Ik ben gekomen, ik heb gezien, ik heb overwonnen.’

– Julius Caesar is heel beroemd en wordt vaak als een grote held van de geschiedenis gezien. Het gekke is dat als iemand een hoop dingen die Caesar deed nu zou nadoen (zoals landen veroveren, vijandige stammen uitroeien, de macht grijpen, alleenheerser zijn) dat helemaal niet in de smaak zou vallen.

 

BELANGRIJKE PERSONEN UIT DE TIJD VAN CAESAR:

Cato de Jongere. Deze senator ging altijd in het zwart gekleed, alsof hij in de rouw was. Hij zei dat hij dat deed omdat het oorspronkelijke idee van de republiek overleden was. Dit door alle corruptie en baasspelers. Cato stond bekend als een hele eerlijke en sobere man. In Caesars jonge jaren was Cato al een fel tegenstander van hem. Caesar liet hem zelfs een keer door zijn mannen in elkaar slaan. Dus toen de burgeroorlog uitbrak sloot Cato zich natuurlijk aan bij Caesars vijanden. Toen ze verloren hadden pleegde Cato zelfmoord in Noord-Afrika.

Pompeius de Grote: Gnaeus Pompeius vormde eerst een driemanschap met Caesar en de machtige Crassus. De drie hielpen elkaar aan de beste baantjes en steunden elkaars bestuursplannen. Nadat Crassus was gesneuveld, sloot Pompeius zich langzaam steeds meer aan bij de senatoren die Caesar niet mochten. Op het laatst benoemde de Senaat hem zelfs tot consul in zijn eentje! Toen Caesar naar Rome trok, leidde Pompeius het leger van Caesars tegenstanders. Nadat zijn leger in Griekenland verslagen was, vluchtte hij naar Egypte, maar daar werd hij vermoord. Caesar was woedend over de moord. Wie dacht die koning van Egypte wel dat hij was om zomaar een Romeinse leider te doden?

Cleopatra. Caesar is kwaad over de dood van Pompeius en raakt dus in conflict met de koning van Egypte, de farao. Cleopatra, de zus van de farao, wil zelf op de troon en sluit een verbond met Caesar. Samen hebben zij een tijdje een liefdesverhouding en Cleopatra krijgt een zoontje, dat ze Caesarion (“Caesartje”) noemt.

Marcus Antonius. De trouwe rechterhand van Caesar in Gallië en later tijdens de burgeroorlog. Terwijl Caesar het Romeinse rijk doortrekt om zijn vijanden te verslaan, bestuurt Marcus Antonius de hoofdstad voor hem. Na Caesars dood hoopt Antonius zijn opvolger te worden, maar Caesar blijkt alles na te laten aan zijn achterneef Octavius. Antonius en Octavius krijgen hierop een conflict, maar gaan uiteindelijk toch samenwerken om Caesars moordenaars te verslaan. Daarna verdelen ze het rijk en Antonius begint een relatie met Cleopatra. Maar de vrede duurt niet lang…

Marcus Iunius Brutus. Deze jonge senator ontvluchtte Rome toen Caesar de stad innam, maar keerde later weer terug en sloot zich opnieuw bij Caesar aan. Toch was Brutus niet blij met Caesars alleenheerschappij. Om de republiek te redden sluit hij zich aan bij de samenzwering van Caesar. Zijn collega Cassius is hier heel blij mee, omdat Brutus een afstammeling zou zijn van Lucius Iunius Brutus, de stichter van de republiek. Samen met Cassius neemt Brutus de leiding over de moord op Caesar. Ze krijgen stank voor dank, want het volk is er helemaal niet blij mee. Brutus en Cassius moeten uit Rome vluchten en raken in burgeroorlog met Marcus Antonius en Octavius. Nadat hun leger verslagen is plegen ze zelfmoord.

FOUT!

– In veel films en strips dragen Caesars soldaten bij de triomf hun wapens. Dat kan niet kloppen, want een gewapend leger mocht Rome niet in. Misschien droegen ze zelfs hun helmen en harnassen niet eens.

– Veel mensen denken dat “Caesar” keizer betekent, maar dat was niet zo. Het is eerder andersom: de naam Caesar is op den duur steeds meer verbonden met de Romeinse keizers en zo is het woord “keizer” eruit ontstaan. (Je spreekt Caesar eigenlijk niet uit als “seesar” maar als “kaisar”.)

– Bijna iedereen denkt dat Julius Caesar de keizer van het Romeinse rijk was. Dat is niet zo, want die titel bestond in zijn tijd nog niet. Wel was Caesar op het laatst dictator voor het leven.

– Julius Caesar is de beroemdste Romein van allemaal en duikt dan ook op in allerlei films, strips en andere zaken. Daarin wordt hij vaak met andere beroemde zaken van de Romeinen omgeven, die soms eigenlijk pas bestonden toen hij allang dood was. Veel beroemde gebouwen zoals het Colosseum stonden er in zijn tijd bijvoorbeeld nog niet. Ook waren de Romeinen toen in gebieden als Egypte en Brittannia nog helemaal niet de baas.

– Veel mensen denken dat Brutus Caesars zoon was, maar dat is een fabeltje. Wel vertrouwde Caesar hem heel erg, bijna als een soort zoon.

– Vaak hoor je dat Caesars laatste woorden “Et tu, Brute?” (Latijn voor: “Ook gij, Brutus?”) zouden zijn. Dat is echter verzonnen door de Engelse schrijver Shakespeare. Bovendien sprak Caesar liever deftig Grieks dan Latijn. Volgens de Romeinse schrijvers zei hij dus: “Kai su, teknon.” (“Ook jij, zoon.”) Dat was tegen Brutus, omdat hij die altijd vertrouwd had maar hem ineens tussen de moordenaars zag staan.

– Waarschijnlijk waren de laatste woorden van Caesar geen verbaasde vraag, maar een soort vervloeking. Caesar bedoelde dus niet “Jij ook al?” maar “Voor jou hetzelfde!”

– Het kan best zijn dat Caesars laatste woorden later verzonnen zijn. Het is moeilijk praten als je onder de dolksteken zit.

– Hoewel Cleopatra koningin van Egypte was, hoorde ze bij een familie van farao’s die oorspronkelijk Grieks waren. Dat kwam omdat Alexander de Grote al bijna 300 jaar daarvoor Egypte veroverd had. Wel droegen deze farao’s ook nog steeds Egyptische kleding.