In 2000 is er door een amateurarcheoloog een bijzondere vondst gedaan in het tegenwoordige Bodegraven, namelijk een Romeins vervloekingstablet. In de noordwestelijke hoek van het veronderstelde Romeinse legerkamp kwam een opgerold loden plaatje naar boven. De vinder heeft vervolgens het plaatje zelf uitgerold. Het bleek te gaan om een 2mm dik, rechthoekig plaatje lood van ongeveer 17 bij 6,5-7,5cm, met driehoekige uitsteeksels aan de korte zijden. Op het plaatje was vluchtig tekst ingekrast, welke in eerste instantie onleesbaar leek. Restaurator H.J.H Meijers van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek heeft de plaat vervolgens schoongemaakt en geconserveerd.

De plaat met de mysterieuze tekst, verdeeld in drie kolommen, is vervolgens naar wijlen professor Haalebos (van de Radboud Universiteit Nijmegen) gegaan om te onderzoeken. Een dag voor zijn onverwachte overlijden, op 5 maart 2001, ontcijferde professor Haalebos de tekst. Hij herkende het woord ‘AVERN’, welke hij in verband bracht met een meer bij Cumae, ‘Avernus Lagus’, gelegen in het Italiaanse Campanië. Voor de Romeinen was dit een toegang naar de duistere onderwereld.

Dit woord, samen met het gebruik van lood en de opgerolde context van het plaatje, tonen aan dat we te maken hebben met een vervloekingsplaat. Hoewel dit soort platen vaker voorkomen in het Romeinse Rijk, was dit de eerste ontdekking in Nederland. Een vervloekingstablet, ofwel een tabula defixionum (of een devotionum of exsecratio), bevatte dikwijls verwensingen, bezweringen of toverteksten, welke bedoeld waren om iemand te laten treffen door bovennatuurlijke krachten. Soms waren de tabletten echter bedoeld om doden te helpen in het hiernamaals. Het tablet (meestal van lood) werd doorgaans beschreven en vervolgens opgerold, zodat slechts de goden deze nog konden lezen. Het opgerolde tablet kon men vervolgens ergens vastspijkeren of verbergen.

Voorbeeld van een opgerold vervloekingstablet.

De plaat uit Bodegraven bevat de namen van 21 soldaten, verdeeld met 8 of 9 namen per kolom. Het is niet duidelijk of de vervloeking is opgesteld door een soldaat (wat kan wijzen op interne spanningen), of door een burger. Hoewel de inscriptie ons op dit gebied niet veel wijzer maakt, vertellen de namen ons wel meer over de herkomst of etnische oorsprong van de mannen. Sommige namen komen vaker voor in bepaalde Provincies dan in anderen.

Vermoedelijk zat in Bodegraven tussen 70 en 100 n.C. een Spaans garnizoen gelegerd, het cohors II Asturum uit Hispania Citerior Tarraconensis. De namen van de vervloekte soldaten wijzen echter op een minder eenvormige samenstelling. De soldaten kwamen uit diverse regio’s, waaronder Hispania, het Donaugebied en het Mediterrane gebied. Slechts vijf namen wijzen op een Spaanse oorsprong, waardoor het er op lijkt dat de Spaanse afdeling alleen in naam nog Spaans was.

De soldatennamen, welke afgeleid zijn van Latijnse woorden, duiden dikwijls op karaktereigenschappen, hobbies of geven op een andere wijze inzicht in het leven van de persoon. De Bodegraafse plaat bevat namen als:

• Ingenuus (vrijgeboren)
• Placidus (bedaard)
• Pricus (ouderwets)
• Lupus (wolf)
• Pastor (herder)

Er zijn drie regels van het tablet nog niet vertaald.